Emotioneel tekort
Terugkijkend op hun jeugd hoor ik mensen vaak zeggen dat ze een hele fijne jeugd hebben gehad. Het ontbrak hen naar eigen zeggen nergens aan. Zo hadden ze een fijn huis, was er altijd voldoende eten, droegen ze schone kleren, konden ze naar school, spelen met vriendjes, was er voldoende speelgoed en hadden ze lieve ouders. Dat klinkt inderdaad als een hele fijne jeugd en zal het in de meeste gevallen ook echt zijn geweest.
Maar soms ontbreekt er toch wél iets. Iets wat onzichtbaar is en vaak niet herinnerd wordt, omdat het heel subtiel is. Maar wat wel grote gevolgen kan hebben voor de persoon die het gemist heeft in zijn/haar jeugd.
Ik heb het over een emotioneel tekort, ofwel emotionele verwaarlozing.
Wat is emotionele verwaarlozing?
Dit houdt in dat er in jouw jeugd onvoldoende afstemming is geweest op jou en jouw gevoelens. Jouw ouder(s) of opvoeder(s) hebben je niet volledig gezien in jouw basisbehoeften (lees hier verderop meer over), wat betekent dat je emotioneel tekort bent gekomen. Ouders en opvoeders hoeve dat overigens niet bewust te hebben gedaan. Maar ook met de beste bedoelingen kun je de plank misslaan.
Zoals eerder gezegd kunnen de gevolgen van een emotioneel tekort groot zijn. Het lastige is dat deze gevolgen vaak niet herkend wordt als een gevolg van emotionele verwaarlozing.
Kenmerken emotioneel tekort
- Laag zelfbeeld
- Stressgevoelig
- Moeite met je openstellen naar anderen
- Moeilijkheden in relaties
- Negeren van eigen behoeften
- Problemen met emotieregulatie
- Psychosomatische klachten
- Grote focus op de ander
Grote kans dat als jij je herkent in het bovenstaande, dat je hier vooral jezelf de schuld van geeft. Dat je denkt dat het aan jou ligt, dat er wat mis is met jou. Maar weet dat dat absoluut niet het geval is. Het zijn de gevolgen van emotionele verwaarlozing.
Wat zijn basisbehoeften?
Nog even wat meer uitleg over basisbehoeften. Dit zijn behoeften die ieder mens heeft. Binnen de schematherapie worden er 5 basisbehoeften onderscheiden:
- Een veilige band met andere mensen: Dat betekent dat je behoefte hebt aan zekerheid, stabiliteit, aandacht, liefde en acceptatie door anderen.
- Onafhankelijkheid en zelfstandigheid: Je wilt het gevoel hebben dat je je eigen weg mag gaan en dat je dat ook kunt.
- Vrijheid: Het recht hebben om je eigen behoeften en gevoelens te uiten.
- Spontaniteit, spel en plezier
- Realistische grenzen: Je moet als kind leren wat grenzen zijn doordat volwassenen je dat duidelijk maken.
In hoeverre was dit aanwezig in jouw jeugd? Of is er bij jou sprake geweest van een emotioneel tekort? Doe de zelftest.
Zelftest emotioneel tekort
Deze lijst bestaat uit een reeks vragen die je met ‘ja’ of ‘nee’ kunt beantwoorden. Het geeft niet alleen inzicht in of jij als kind emotioneel verwaarloosd bent, maar het geeft ook een kijkje in de gebieden waarop die emotionele verwaarlozing zich heeft voorgedaan.
- Heb jij soms het gevoel dat je er niet bij hoort wanneer je met familie of vrienden bent?
- Ben jij trots dat je niet afhankelijk bent van anderen?
- Heb jij moeite anderen om hulp te vragen?
- Heb jij vrienden die klagen dat je afstandelijk of afwezig bent?
- Heb jij het gevoel dat je niet hebt bereikt wat je kunt?
- Wil jij vaak gewoon met rust worden gelaten?
- Denk jij soms stiekem dat je de boel bedondert?
- Voel je je vaak ongemakkelijk in sociale situaties?
- Ben je vaak teleurgesteld in jezelf, of boos op jezelf?
- Oordeel je harder over jezelf dan over anderen?
- Vergelijk je jezelf met anderen en vind je vaak dat je bedroevend veel tekortkomt?
- Vind je het gemakkelijker om van dieren te houden dan van mensen?
- Ben je vaak geïrriteerd of ongelukkig terwijl er geen duidelijke reden is?
- Vind je het moeilijk te weten wat je voelt?
- Heb je moeite met het vaststellen van je sterke en zwakke punten?
- Heb je soms het gevoel dat je aan de zijlijn staat?
- Geloof jij dat je iemand bent die gemakkelijk als kluizenaar kan leven?
- Heb je moeite jezelf te kalmeren?
- Heb je het gevoel dat iets je ervan weerhoudt om in het ‘nu’ te zijn?
- Voel je je soms leeg vanbinnen?
- Heb je heimelijk het gevoel dat er iets mis is met jou?
- Heb je moeite met zelfdiscipline?
Bron vragenlijst: ‘Ongekende gevoelens’ – Jonice Webb
Hoe meer vragen je met ‘ja’ hebt beantwoord, des te groter de kans dat jij als kind emotioneel tekort bent gekomen.
Behandeling emotioneel tekort
Je kunt je jeugd natuurlijk niet meer terugdraaien of overdoen, maar dat betekent niet dat er niks meer te doen valt! Ik kan je helpen om meer in contact te komen met jouw gevoel en daar goed zorg voor te leren dragen. Verder kan ik met jou werken aan een realistischer zelfbeeld en aan het leren herkennen en aangeven van grenzen.
Wanneer jij goed zorg leert te dragen voor jouw eigen gevoelens en emoties, hier goed op af leert te stemmen, kun jij de ‘schade’ die is ontstaan door emotioneel tekort herstellen.
Het traject ‘Uit je hoofd, in je hart’ gaat jou hierbij helpen!